El poblado naviforme de Cap de Barbaria II (Formentera, Islas Baleares). Nuevos datos sobre su cronología y secuencia de ocupación

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.3989/tp.2017.12197

Palabras clave:

Islas Baleares, Formentera, Naviforme, Radiocarbono, Edad del Bronce, Mediterráneo occidental

Resumen


En este trabajo presentamos un conjunto de 6 fechas de carbono 14 del poblado de Cap de Barbaria II (Formentera, Islas Baleares), que permiten acotar su ocupación dentro de la Edad del Bronce. Además, se tratan aspectos metodológicos relativos a la calibración e interpretación de las fechas en función de la naturaleza de las muestras (hueso y concha). La información delimita cronológicamente el grupo arqueológico naviforme en las islas Pitiusas (Ibiza y Formentera) y proporciona datos importantes para la comprensión de su formación, desarrollo y extinción en el conjunto del archipiélago balear.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Albero, D. J.; Calderón, M.; García, E.; Gloaguen, E. y Calvo, M. 2013: “El naviforme Alemany 40 años después: puesta en valor y propuestas interpretativas”. Boletín de la Sociedad Arqueológica Luliana 69: 15–41.

Alcover, J. A. 2008: “The First Mallorcans: Prehistoric Colonization in the Western Mediterranean”. Journal of World Prehistory 21: 19–84.

Anglada, M.; Ferrer, T.; Ramis, D.y Salas, M. 2013: “Resultats preliminars del projecte Entre Illes: el cas dels jaciments de Sa Ferradura (Manacor) i Cala Morell (Ciutadella)”. En M. Riera y J. Cardell (eds.): V Jornades d’arqueologia de Les Illes Balears. (Palma 2012): 51–58. Palma de Mallorca.

Bayliss, A.; Ramsey, C. B.; van der Plicht, J. y Whittle, A. 2007: “Bradshaw and Bayes: towards a timetable for the Neolithic”. Cambridge Archaeological Journal 17 (1): 1-28.

Bevington, P. R. 1969: Data reduction and error analysis for the physical sciences. McGraw Hill. Nueva York.

Bronk Ramsey, C. 2009: “Bayesian analysis of radiocarbon dates”. Radiocarbon 51: 337–360.

Buck, C. E., Litton, C. D., Smith, A. F. M. 1992: “Calibration of radiocarbon results pertaining to related Aarchaeological eEvents”. Journal of Archaeological Science 19(5): 497-512.

Calderón, M.; Gloaguen, E.; Albero, D.; Garcia, E. y Calvo, M. 2014: “Análisis estratigráfico de la intervención arqueológica en la naveta Alemany 2010-2011”. En M. Riera y J. Cardell (eds.): V Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears (Palma 2012): 79–88. Palma de Mallorca.

Castro, P. y Micó, R. 1995: “El C14 y la resolución de problemas arqueológicos. La conveniencia de una reflexión”. Revista d’Arqueologia Ponent 5: 252–260.

Costa, B. y Benito, N. 2000: “El poblament de les illes Pitiüses durant la prehistória. Estat actual de la investigació”. En V. M. Guerrero y S. Gornés (eds.): Colonización humana en medios insulares. Interacción con el medio y adaptación cultural. Universidad de las Islas Baleares. Palma de Mallorca: 215–315.

Costa, B. y Fernández, J. H. 1992: “Les Illes Pitiüses: de la prehistória a la fi de l’época púnica”. En G. Rossell.-Bordoy (ed.): X Jornades d’estudis histories locals (Palma 1991). La Prehistòria de Les Illes de La Mediterrània Occidental: 277–355. Palma de Mallorca.

Costa, B. y Guerrero, V. M. 2002: “Balance y nuevas perspectivas en la investigación prehistórica de las Islas Pitiusas”. En W. Waldren y J. Ensenyat (eds.): World Islands in Prehistory. International Insular Investigations. V Deia International Conference of Prehistory. British Archaeological Reports International Series 1095, BAR Publishing. Oxford: 484–501.

Dawson, H. 2010: “A question of life or death? Seafaring and abandonment in the Mediterranean and Pacific Islands”. En A. Anderson, J. H. Barrett y K. V. Boyle (eds.): The Global Origins and Development of Seafaring. McDonald Institute Monographs. Cambridge, UK: 203–212.

Enseñat Enseñat, C. 1971: “Excavaciones en el naviforme ‘Alemany’ Magaluf (Calvi., Mallorca)”. Noticiario Arqueológico Hispanico: 39-73.

Fernández, J. H. y Costa Ribas, B. 2004: “Mundo funerario y sociedad en la Eivissa arcaica. Una aproximación al análisis de los enterramientos de cremación de la necrópolis des Puig des Molins”. En A. González Prats (ed.): El mundo funerario: Actas del III Seminario Internacional sobre temas fenicios (Guardamar del Segura 2002): Homenaje Al Prof. D. Manuel Pellicer Catalán: 315–408. Alicante.

Fernández, J. H. y Topp, C. 1984: “The Prehistory of Eivissa and Formentera”. En H. Kuhbier, J. A. Alcover y M. L. Guerau d’Arellano Tur (eds.): Biogeography and Ecology of the Pityusic Islands. Dr. W. Junk Publishers. The Hague, Boston, Lancaster: 565–595.

Gili, S.; Mic., R.; Rihuete, C. y Risch, R. 2006: “An island decides: megalithic burial rites in Minorca”. Antiquity 80: 829–842.

Gómez Bellard, C. 2003: “Colonos sin indígenas: el campo ibicenco en época fenicio-púnica”. En C. Gómez Bellard. (ed.): Ecohistoria del paisaje agrario. La agricultura fenicio-púnica en el Mediterráneo. Universitat de Valéncia. Valencia.

Gómez Bellard, C. y San Nicolas, M. P. 1988: “La prehistoria de Ibiza y Formentera: estado actual de la investigación”. Trabajos de Prehistoria 45: 201–228.

Guerrero, V. M.; Calvo, M.; García, J. y Gornís, S. 2007. Prehistoria de las Islas Baleares. Registro arqueológico y evolución social antes de la Edad del Hierro. British Archaeological Reports International Series 1690, Archaeopress. Oxford.

Juan, G. y Plantalamor, L. 1997: Memòria de les excavacions a la naveta de Cala Blanca. 1986-1993. Treballs del Museu de Menorca 21. Maó.

López-Dóriga, I. 2014: “.Por qué datar carporrestos arqueológicos por radiocarbono?”. Nailos 1: 167-180.

López-Dóriga, I.; Picornell, L.; Sureda, P.; Camarós, E.; Cueto, M. y Teira, L. 2015: “Aproximación a la explotación de los recursos vegetales en Cap de Barbaría II: resultados preliminares”. En G. Graziani (ed.): Actes de VI Jornades d’Arqueologia de les Illes Balears (Formentera 2014) : 143-150. Formentera.

López Garó, J. M.; P.rez Jord., G.; Marlasca Martín, R.; Farrera Fernández, V. y Enrich Hoja, J. 2013: “La primera agricultura Pitiusa y Balear: las evidencias de la Cova des Riuets”. Sagvntvm. Papeles del Laboratorio de Arqueología de Valencia 45: 65–77.

Lull, V.; Micó, R.; Palomar, B.; Rihuete, C. y Risch, R. 2008: Cerámica talayótica. La producción alfarera mallorquina entre ca. 900 y 550 antes de nuestra era. Ed. Bellaterra. Barcelona.

Lull, V.; Micó, R.; Rihuete, C. y Risch, R. 1999: Cova des Càrritx y la Cova des Mussol: ideología y sociedad en la prehistoria de Menorca. Consell Insular de Menorca. Menorca.

Lull, V.; Micó, R.; Rihuete, C. y Risch, R. 2015: “When 14C dates fall beyond the limits of uncertainty: an assessment of anomalies in Western Mediterranean Bronze Age 14C series”. Radiocarbon 57: 1029–1040.

Mangerud, J. 1972: “Radiocarbon dating of marine shells, including a discussion of apparent age of recent shells from Norway”. Boreas 1: 143-172.

Micó, R. 2005: Cronología absoluta y periodización de la Prehistoria de las Islas Baleares. British Archaeological Reports International Series 1373, Archaeopress. Oxford.

Oliver, Ll. 2005: “Les datacions radiocarbóniques als Closos de Can Gai. (Mallorca)”. Mayurqa 30: 245–262.

Plantalamor, L. 1991: L’arquitectura prehistòrica i protohistòrica de Menorca i el seu marc cultural. Treballs del Museu de Menorca 12. Maó.

Plantalamor, L. y Anglada, J. 1978: “Excavacions a les navetes d’habitaci. de Clariana- Ciutadella (Menorca)”. Fonaments 1: 205-208.

Pons, B. 1999: Anàlisis espacial del poblament del Pretalaiòtic Final i Talaiòtic I de Mallorca. Colección La Deixa 2, Consell Insular de Mallorca. Palma.

Ramis, D. 2014: “Early Island Exploitations: Productive and Subsistence Strategies on the Prehistoric Balearic Islands”. En A. B. Knapp y P. Van Dommelen (eds.): The Cambridge Prehistory of the Bronze and Iron Age Mediterranean. Cambridge University Press, New York: 40-56.

Ramis, D.; Plantalamor, L.; Carreras, J.; Trias, M. y Santandreu, G. 2007: “S’Arenalet de Son Colom (Arta) i l’origen de l’ arquitectura ciclópia a les Balears”. Bolletí de la Societat Arqueològica Lul·liana 63: 333–348.

Ramis, D. y Salas, M. 2014: “Chronology of the S’Hospitalet Vell naveta village: an example of Bronze Age Settlement in the Balearic Islands”. Radiocarbon 56: 375–385.

Ramón, J. 2007. Excavaciones arqueológicas en el asentamiento fenicio de sa Caleta (Ibiza). Cuadernos de arqueología mediterránea 16, Bellaterra. Barcelona.

Ramón, J. y Colomar, M. 1999: “Investigacions arqueológiques a la fortificació prehistórica de sa Cala (La Mola, Formentera)”. Mayurqa 25: 29–41.

Ramón, J. y Colomar, M. 2010: “El recinte fortificat de l’Edat del Bronze y l’hábitat andalusí de Sa Cala (Formentera)”. Quaderns de Prehistòria i Arqueologia 28: 139–166.

Reimer, P. J.; Bard, E.; Bayliss, A.; Beck, J. W.; Blackwell, P. G.; Bronk Ramsey, C.; Buck, C. E.; Cheng, H.; Edwards, R. L.; Friedrich, M.; Grootes, P. M.; Guilderson, T. P. y Haflidason, H. J. 2013: “Int-Cal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0–50,000 Years cal BP”. Radiocarbon 55: 1869–1887.

Reimer, P. J. y McCormac, F. G. 2002: “Marine radiocarbon reservoir corrections for the Mediterranean and Aegean Seas”. Radiocarbon 44:159-166.

Rossell. Bordoy, G. 1983. El Poblado prehistórico de Hospitalet Vell, Manacor. Institut d’Estudis Baleárics. Palma de Mallorca.

Rossell. Bordoy, G. y Camps, J. 1972: “Excavaciones en el complejo Noroeste de “Es Figueral de Son Real” (Sta. Margarita, Mallorca)”. Noticiario Arqueológico Hispánico. Prehistoria : 111–176.

Salvà, B. y Hernández-Gasch, J. 2009: “Los espacios domésticos en las Islas Baleares durante las Edades del Bronce y del Hierro. De la sociedad naviforme a la talayótica”. En C. Belarte (ed.): L’espai domèstic i l’organització de la societat a la protohistòria de la Mediterrània occidental (1er millenni aC). Actes de la IV Reunió Internacional d’Arqueologia de Calafell (Calafell, Tarragona 2007) : 299–322. Barcelona.

Siani, G.; Paterne, M.; Arnold, M.; Bard, E.; Métivier, B.; Tisnerat, N. y Bassinot, F. 2000: “Radiocarbon reservoir ages in the Mediterranean Sea and Black Sea”. Radiocarbon 42: 271-280.

Sureda, P.; Camar.s, E., Cantoni, G., Garcia, D., Gonzalo, X., Marín, D., Masclans, A., Molina, A., Bofill, M., Cueto, M. y Álvarez-Fernández, E. 2013: “Redescobrint Cap de Barbaria II. Resultats de la 6a campanya d’excavacions arqueológiques”. En M. Riera y J. Cardell (eds.): V Jornades d’Arqueologia de Les Illes Balears (Palma 2012) : 15-24. Palma de Mallorca.

Sureda, P.; Camarós, E.; Cueto, M.; Teira, L. C.; Aceituno, F. J.; Albero, D.; Álvarez-Fernández, E.; Bofill, M.; López-Dóriga, I.; Marín, D.; Masclans, A.; Picornell, Ll.; Revelles, J. y Burjachs, F. 2017: “Surviving on the isle of Formentera (Balearic Is lands): adaptation of economic behaviour by Bronze Age first settlers to an extreme insular environement”. Journal of Archaeological Science: Reports 12: 860-875.

Topp, C.; Fernández, J. H. y Plantalamor, L. 1979: “Recent archaeological activities in Ibiza and Formentera”. Bulletin of the Institute of Archaeology: 215–231.

Van Strydonck, M.; Boudin, M. y Ramis, D. 2010: “Primer intent de mesurar l’edat del compartiment marí de 14C de les aigües costaneres de les Illes Balears”. Endins 34: 181–188.

Descargas

Publicado

2017-12-12

Cómo citar

Sureda, P., Camarós, E., Cueto, M., Teira, L. C., Álvarez-Fernández, E., & López-Dóriga, I. (2017). El poblado naviforme de Cap de Barbaria II (Formentera, Islas Baleares). Nuevos datos sobre su cronología y secuencia de ocupación. Trabajos De Prehistoria, 74(2), 319–334. https://doi.org/10.3989/tp.2017.12197

Número

Sección

Noticiario